تمام چیزهای که باید درباره سنگ های قیمتی و سنگ های نیمه قیمتی بدانید
سنگهای گرانبها در واقع مواد معدنی، سنگ یا مواد آلی هستند که برش خورده، صیقلی شده، برای امور تزیینی به کار میروند و دارای خواص درمانی هستند. این سنگها، در دهه 1800، بر اساس میزان ارزشی که داشتند به دودسته به نام سنگ های قیمتی و سنگ های نیمه قیمتی تقسیم شدند. برای اینکه یک سنگ قیمتی یا نیمه قیمتی شناخته شود به معیارهای ویژهای نیاز است. کیفیت سنگ، کمیاب بودن، منشأ و … همه بر روی ارزش و دستهبندی سنگ اثر میگذارند.
با تقسیمبندی سنگها به دو گروه گرانبها و نیمه گرانبها ممکن برخی از افراد تصور کنند سنگهای قیمتی از سنگهای نیمه قیمتی باارزشتر، کمیابتر و زیباتر هستند اما همیشه اینگونه نیست. گاهی سنگهای نیمه قیمتی ای وجود دارند که بسیار کمیابتر از سنگهای قیمتی هستند. بریل قرمز، آمولیت، گارنت دمانتوئید، گارنت تساوورویت، تانزانیت، آمترین و برخی دیگر بسیار کم یافت میشوند و تولید آنها از سنگهای گرانبها کمتر است. باتوجهبه این که ممکن است افراد زیادی درباره این نوع از سنگها اطلاعات کافی نداشته باشند در این مقاله به معرفی انواع سنگهای قیمتی و نیمه قیمتی میپردازیم. اگر شما هم علاقهمند به موضوعات سنگشناسی هستید با طب سنگ در ادامه همراه باشید.
سنگ های قیمتی
سنگهای که اصطلاحاً بهعنوان «سنگ های قیمتی» شناخته میشوند الماس، یاقوت، زمرد و یاقوت کبود هستند. این 4 سنگ از گرانترین و سنگینترین سنگها هستند. سنگهای قیمتی بهوسیله کارشناسان سنگ شناسایی میشوند. آنها بر حسب ویژگیهای سنگها آنها را در زمینه گوهرشناسی برچسبگذاری میکنند.
یک گوهرشناس معمولاً بر اساس چینش شیمیایی، سنگها را طبقهبندی میکند. مثلاً بسیاری از گوهرها بر اساس سیستم بلوری دستهبندی میشوند چون بلور هستند. سنگ های قیمتی به انواع و گروههای مختلف تقسیم میشوند. این سنگها با ویژگیهایی مانند پراکندگی، سختی، وزن، ضریب شکست، درخشندگی، شکستگی و برش مشخص میشوند.
سنگ های قیمتی از زمانهای بسیار گذشته توجه بشر را به خود جلب کردهاند و از همان گذشته تاکنون برای ساخت انواع جواهرات استفاده میشوند. رنگ و درخشش که میتواند در زیبایی یک جواهر بسیار مؤثر باشد، از ویژگیهای سنگهای قیمتی به شمار میآید. علاوه بر زیبایی برای اینکه یک سنگ حفظ شود و در برابر سایش مقاوم باشد باید از ویژگی دوام برخوردار باشد.
علاوه بر استفاده از سنگهای قیمتی بهعنوان جواهرات به دلیل داشتن خواص درمانی، از آنها برای درمان برخی از بیماریها نیز استفاده میشد. از دیرباز مردم باور داشتند که سنگها قدرت و خواص فراوانی دارند و در حال حاضر نیز استفاده از این سنگها به دلیل خواص آنها بسیار رایج است.
برای استفاده از سنگهای قیمتی در جواهرات ابتدا این سنگها باید برش داده شوند. الماس به دلیل سختی زیادی که دارد برای برش ممکن است مشکلات زیادی داشته باشد. علاوه بر برش، سنگها صیقل میخورند اما شکلدهی آنها بر اساس نظم خاصی نیست. برش سنگها ممکن است بهصورت کابوچین یعنی یک سطح بالایی گرد و یک زیرسطح صاف صورت بگیرد سپس روی چرخهای ماسه سنگی با آب یا موتور جلا داده میشوند.
سنگهای قیمتی با سختی بیش از 7 ممکن است با اره بریده شوند و در یک نگهدارنده سوار شوند. رنگ، درخشش، شفافیت و دوام سنگهای قیمتی، عوامل مهمی برای شناسایی ارزش یک سنگ هستند. بعضی از سنگهای قیمتی در ادامه بهصورت اجمالی معرفی شده است.
الماس
الماسها در سیستمی مانند مکعب متبلور میشوند به این شکل که اتمهای تشکیلدهنده کربن آنها در سلولهایی با محوریت طولی یکسان در زاویههای راست یکدیگر قرار گرفتهاند. این شکلگیری باعث بهوجودآمدن صورتهای مختلفی از الماس مانند اکتاهدرها، مکعبها، مکعبهای هشتتایی و دانههای کمتر منظم میشود. تابش نور ماورا بنفش یا اشعه ایکس از جمله خصوصیات فیزیکی یک الماس است. این فلورسانس اشعه ایکس هنگام پردازش سنگ معدن برای تشخیص الماس از بدل، مورداستفاده قرار میگیرد. الماس دارای رنگهای متنوعی است اما درصورتیکه کاملاً خالص باشد بهصورت شفاف و بیرنگ شکل میگیرد.
یاقوت
سنگ قرمزرنگ از اعضای گروه کوراندوم است. این گوهر با درجه سختی 9 بعد از الماس قرار میگیرد. یاقوت امکان دارد ناخالصیهایی مانند تیتانیوم، مس، منگنز، کروم و آهن داشته باشد که باعث رنگهای آبی، زرد، بنفش، صورتی، نارنجی و قرمز در این سنگ میشود. آن دسته از کوراندومها که رنگهایی به جز قرمز و صورتی دارند یاقوت کبود نام دارند و کوراندومهایی با رنگ قرمز و صورتی، یاقوت هستند.
زمرد
نام زمرد برگرفته از واژه یونانی «اسماراگودس» و به معنی «سبز» است. سنگ زمرد به رنگ سبز مایل به زرد تا سبز مایل به آبی وجود دارد و بهترین رنگ آن سبز سیر خالص با تناژ تیره است. زمرد یکی از انواع سنگهای گرانبها و از خانواده بریل است. بریل خالص، بیرنگ است. زمرد با اضافهشدن مقداری کروم و وانادیوم به آن به رنگ سبز درمیآید. سنگ زمرد از نظر درجه سختی بین 5/7 تا 8 است.
یاقوت کبود
سنگ قیمتی یاقوت از گروه سنگهای آذرین است و میتواند حاوی ناخالصیهایی چون تیتانیوم، مس، منگنز، کروم و آهن باشد. این سنگ در رنگهای مختلف مانند آبی، زرد، بنفش، صورتی، نارنجی و قرمز استخراج میشود که شکلگیری این رنگها تحتتأثیر همان ناخالصیهاست. معروفترین رنگ یاقوت کبود، آبی تیره است.
سنگ های نیمه قیمتی
هر سنگ قیمتدار دیگر که جز 4 سنگ قیمتی نباشد، نیمه قیمتی محسوب میشود. برخی از معروفترین این سنگها الکساندریت، عقیق، آمتیست، آکوامارین، گارنت، لاجورد، سیترین، سنگ ماه، چشم ببر، توپاز، فیروزه، مروارید، تورمالین، تانزانیت، رز کوارتز و… هستند. تقسیم اینگونه سنگها به گروه نیمه قیمتی بیشتر مبنای تجاری دارد و به معنی این نیست که ارزش هر سنگ قیمتی از سنگهای نیمه قیمتی بالاتر است. در ادامه چند مورد از سنگهای نیمه قیمتی را معرفی میکنیم.
آمتیست
یک گوهر نیمه قیمتی به رنگ بنفش پرجنبوجوش است. آمتیست از اعضای گروه مواد معدنی کوارتز است و رنگ بنفش خود را از ناخالصیهای آلومینیوم و آهن دریافت میکند. آمتیست خواص زیادی دارد و برای تسکین و تحریک احساسات و ذهن شخص کاربرد دارد.
رز کوارتز
سنگ رز کوارتز به رنگ صورتی پررنگ و مات تا خیلی کمرنگ است. این سنگ دارای حالت کریستالی و منشوری شکل است و درجه سختی آن به 7 میرسد. این سنگ به دلیل وجود اینکلوژنها و یا فیبرهای فرا ریز میکروسکوپی نوع صورتی دومورتریت که در درون آن وجود دارد حالت مات و نیمه مات دارد. رز کوارتز نسبت به نور و حرارت حساس است و بهمرورزمان در اثر این دو عامل کمرنگ میشود.
لابرادوریت
نام این سنگ برگرفته از نام شبهجزیره لابرادور در شرق کانادا است چون اولینبار در آن جا کشف شده است. لابرادوریت از اعضای خانواده پلاژیوکلاز فلدسپار با درجه سختی 6 تا 5/6 است. لابرادوریت دارای پدیده لابرادورسنس است به این صورت که در زمان تشکیل لابرادوریت در درون زمین، با کاهش درجه حرارت لایههای سدیم آلومینیوم سیلیکات از کلسیم آلومینیوم سیلیکات کمکم جدا میشوند و یک حالت دوقلو مانند ایجاد میشود که بر اساس تداخل نور با این لایهها پدیده لابرادورسنس شکل میگیرد.
لاجورد
سنگ نیمه قیمتی آبیرنگ است. از ترکیبات شیمیایی چون فسفاتهای آبدار طبیعی، آلومینیوم، آهن، منیزیم و کلسیم تشکیل میشود. مقداری ناخالصی پیریت بهصورت رگههای طلاییرنگ در لاجورد دیده میشود که زیبایی خاصی به آن میبخشد.
آکوامارین
یکی از اعضای خانواده بریل با درجه سختی 5/7 تا 8 است. آکوامارین به رنگ آبی با ته رنگ سبز به آب دریا شباهت دارد. بعد از زمرد، سنگ آکوارین محبوبترین گوهر از خانواده بریل است. این سنگ حاوی ساختار سیلیکات بریلیم آلومینیوم است و بلورهای شکننده و درشتی دارد.
تورمالین
سنگ تورمالین دارای رنگهای متنوع و درجه سختی 7 تا 5/7 است. این سنگ حاوی ترکیبات از جمله سیلیکات پیچیده نور، آلومینیوم، منیزیوم و آهن است. این گوهر کریستالی از منشورهای شش وجهی یا سه گوشه و تا حدی مدور به وجود آمده است. از رنگهای این سنگ میتوان به رنگ قرمز، نارنجی، آبی، صورتی، سبز، زرد، سبز، بنفش، ارغوانی، بیرنگ و سیاه میتوان اشاره کرد.
چشم ببر
یک نوع سنگ نیمه قیمتی چشم ببر بهصورت راهراههای طلایی تا قهوهای است. این سنگ اولینبار در آفریقای جنوبی کشف شد و امروزه علاوه بر آفریقای جنوبی، در هند، مکزیک، استرالیا و آمریکا نیز تولید میشود.
گارنت
این سنگ به دلیل شباهت به دانههای انار گارنت نامگذاری شده است. در خانواده سنگهای گرانبها 6 نوع گارنت وجود دارد که دارای رنگهای متنوعی هستند. ترکیبی از گارنتها مانند پیروپ و آلمندیت نیز وجود دارد. سنگ گارنت دارای سیستم بلوری و درجه سختی 5/6 تا 5/7 است.
سیترین
سیترین یک سنگ نیمه قیمتی بسیار محبوب از خانواده سنگهای کوارتز است. نام این سنگ برگرفته از کلمه فرانسوی Citron به معنی لیمو است. سنگ سیترین انرژی بسیاری دارد و حیاتبخش و نشاطآور است. سیترین نماد تدبیر، اراده و تجلی شخصی است.
سخن پایانی
در این مقاله به معرفی انواع سنگهای قیمتی و نیمه قیمتی پرداختیم. سنگها در کنار زیبایی دارای خواص بیشماری هستند. شناخت سنگها به شما در انتخاب سنگ مناسب بسیار کمک میکند. شما چقدر با انواع سنگها آشنا هستید؟ ترجیح میدهید کدام یک از سنگها را در زیورآلات و جواهرات خود استفاده کنید. سؤالات و تجربیات خود را با طب سنگ در میان بگذارید.
سلام
ضمن تشکر از شما عکسهاتون ناقصه