یکی از سنگ‌های بسیار پرکاربرد در صنعت جواهرسازی، لاجورد است. برخی از اطلاعات به‌دست‌آمده حاکی از آن است که لاجورد اولین سنگ استخراج‌شده توسط بشر است. این سنگ بارنگ زیبای لاجوردی چشم هر بیننده‌ای را به خود خیره می‌کند. افراد زیادی از این سنگ در زندگی خود استفاده می‌کنند بدون آن‌که اطلاعات دقیقی از خواص و ویژگی‌های آن در دست داشته باشند. با توجه به همین موضوع بر آن شدیم تا در این مقاله به معرفی خواص و کاربردهای سنگ لاجورد بپردازیم. در ادامه با ما طب سنگ همراه باشید.
لاجورد
لاجورد بانام لاتین Lapis lazuli دارای ترکیبات شیمیایی فسفات‌های آب‌دار طبیعی، آلومینیوم، آهن، منیزیم و کلسیم است. به‌بیان‌دیگر شامل ترکیباتی از لازورایت، کلسایت، پیریت، هورنبلاند، اوگیت و دایپوسیت است. لاجورد به رنگ‌های آبی تیره، آبی لاجوردی، آبی بنفش و آبی مایل به سبز یافت می‌شود. ازلحاظ میزان سختی 5.5 در مقیاس موس است. وزن مخصوص آن به‌طور خالص 2.38-2.45 و در صورت وجود پیریت زیاد، 2.7-2.9 یا بالاتر است. کارهای ترمیمی معمول روی آن رنگرزی، شکستگی، پر کردن حفره، عملیات حرارتی، تزریق، اشباع و روغن‌کاری است.
تاریخچه سنگ لاجورد
سنگ لاجورد اوایل 7000 سال قبل از میلاد در استان بدخشان واقع در شمال شرقی افغانستان کشف شد. در سایت‌های باستانی دوران نوسنگی که قدمت آن‌ها به حدود 3000 سال قبل از میلاد مسیح دربرمی گردد آمده بود که از لاجورد در عراق، پاکستان و افغانستان برای ساختن مهره‌ها، وسایل کوچک جواهرات و مجسمه‌های کوچک استفاده می‌شد. لاجورد در بسیاری از مکان‌های تاریخی مصر نیز که قدمت آن‌ها به حدود 3000 سال قبل از میلاد مسیح رسد، مشاهده می‌شود. از این گوهر در ساخت بسیاری از اشیا زینتی و جواهرات استفاده می‌شد و از لاجورد پودر شده به‌عنوان مواد آرایشی و رنگ‌دانه‌ای استفاده می‌کردند.
در كتاب مقدس از كلمه “یاقوت کبود” اغلب به‌عنوان نام لاجورد استفاده می‌شد. به همین سبب بسیاری از محققان معتقد هستند که حداقل برخی از منابع یاقوت کبود در کتاب مقدس در حقیقت مربوط به لاجورد است. برخی از ترجمه‌های جدید کتاب مقدس نیز کلمه “لاجورد” را به‌جای “یاقوت کبود” استفاده می‌کنند. لاجورد در قرون‌وسطی به‌صورت جواهرات، رنگ‌دانه‌های خشن و ریز آسیاب شده مشاهده می‌شد. امروزه نیز مانند گذشته از لاجورد در جواهرات و اشیای زینتی استفاده می‌شود. لاجورد به‌عنوان یک رنگ‌دانه، با مواد مدرن جایگزین شده است.
مبدأ و مناطق تولید لاجورد
لاجورد در نزدیکی نفوذ سنگ‌های آذرین که در آن سنگ‌آهک یا سنگ مرمر با دگرگونی تماسی یا دگرگونی گرمابی تغییر کرده است، تشکیل می‌شود. در این سنگ‌ها، لازوریت جایگزین قسمت‌هایی از سنگ میزبان می‌شود و اغلب به‌صورت ترجیحی در باندها یا لایه‌های خاصی ایجاد می‌شود.
اولین منبع جهانی درزمینهٔ تولید لاجورد، افغانستان است. ازجمله کشورهای دیگر که مقادیر زیادی سنگ لاجورد تولید می‌کنند می‌توان به شیلی، روسیه، کانادا، آرژانتین و پاکستان اشاره کرد. مقادیر کمی لاجورد نیز در کالیفرنیا، کلرادو و آریزونا در ایالات‌متحده تولید می‌شود.
ترکیبات سنگ لاجورد
گوهر لاجورد از چندین ماده معدنی تشکیل‌شده است. وجود لازوریت، یک ماده معدنی سیلیکات آبی از گروه سودالیت با ترکیب شیمیایی سبب به وجود آمدن رنگ آبی لاجورد می‌شود. نمونه‌های لاجورد علاوه بر لازوریت، معمولاً شامل کلسیت و پیریت هستند. سودالیت، هاوین، ولاستونیت، افغانیت، میکا، دولومیت، دیوپسید و تنوع مواد معدنی دیگر نیز ممکن است وجود داشته باشد. برای اینکه یک سنگ “لاجورد” نامیده شود باید دارای رنگ آبی مشخصی باشد و حداقل 25٪ لازوریت آبی داشته باشد.
غالباً دومین ماده معدنی فراوان موجود در سنگ لاجورد، کلسیت است. وجود کلسیت، می‌تواند بسیار مشخص باشد و به‌صورت لایه‌های سفید، شکستگی یا لکه مانند نمایان شود. همچنین می‌توان آن را با لازوریت ترکیب کرد تا سنگی بارنگ جین کم‌رنگ تولید شود.
پیریت در لاجورد معمولاً به شکل دانه‌های ریز، بافاصله‌ای تصادفی و رنگ طلایی متضاد وجود دارد. در صورت فراوانی، می‌توان دانه‌ها را غلیظ یا درون لایه‌ها یا به‌صورت لکه‌هایی مشخص از هم رشد داد. گاهی اوقات نیز می‌تواند به‌عنوان ماده معدنی پرکننده شکستگی نمایان شود. هرکدام از مواد معدنی لاجورد دارای سختی، ویژگی‌های شکاف یا شکستگی، وزن مخصوص و رنگ خاص خود هستند. میزان سختی آن از مقیاس موس برای کلسیت تا پیریت 6.5 است. سختی مواد به محلی که آزمایش در آن انجام می‌شود بستگی دارد.
سنگ لاجورد: خواص و کاربردهای سنگ لاجورد که از آن خبر ندارید
موارد استفاده سنگ لاجورد
کاربرد لاجورد بیشتر به‌عنوان یک سنگ قیمتی است. از این ماده محبوب برای برش کابوچین و مهره استفاده می‌شود. از آن در پروژه‌های خاتم‌کاری یا معرق و اغلب به‌عنوان ماده‌ای برای ساخت مجسمه‌های کوچک استفاده می‌شود. این موارد استفاده، سنگ لاجورد را به محبوب‌ترین سنگ قیمتی مات آبی تبدیل کرده است.
استفاده از لاجورد به دلیل مشکلاتی دوام، در برخی از موارد با محدودیت روبه‌رو است. لاجورد ازنظر سختی در حدود درجه 5 از مقیاس موس است و به همین دلیل ممکن است استفاده از آن در برخی موارد سبب بروز علائم سایش شود. بهتر است از لاجورد در ساخت گوشواره‌ها، سنجاق‌ها و آویزها که احتمال سایش در آن‌ها کمتر است استفاده شود. برای محافظت بهتر است جواهرات ساخته‌شده با لاجورد در جعبه‌ها یا کیف‌های جداگانه یا در سینی‌های محفظه جداگانه قرارداده شوند. سنگ‌های برش خورده نیز باید در ورقه‌های جداگانه، در کیسه‌ها یا در ظروف نگین‌داری نگهداری شوند که احتمال ساییدگی آن‌ها وجود نداشته باشد.
محدوده رنگ لاجورد
رنگ‌های لاجورد از آبی متوسط مایل به خاکستری تا آبی شدید با مقادیر مختلف طلایی سفید و برنجی از ترکیبات کلسیت و پیریت در تغییر است. به‌صورت کلی، آبی جامد یا آبی جامد با چند دانه پیریت طلایی مطلوب‌ترین رنگ‌های لاجورد محسوب می‌شود. ازنظر بسیاری افراد، قرارگیری چند دانه پیریت طلایی به‌صورت تصادفی یا چند شکستگی یا لکه سنگ کلسیت سفید، منظره زیبایی به لاجورد می‌بخشد. بااین‌وجود، هنگامی‌که پیریت یا کلسیت بیشتر از مقدار جزئی باشد، مطلوبیت مواد و مقدار آن به‌طور قابل‌توجهی کاهش می‌یابد. قرارگیری رنگ خاکستری یا لکه‌های خاکستری نیز مطلوبیت سنگ را کاهش می‌دهد.
لاجورد به‌عنوان رنگ‌دانه
سالیان بسیار درازی است که لاجورد باکیفیت بالا به‌عنوان رنگ‌دانه معدنی مورداستفاده قرار می‌گیرد. ناخالصی‌های تکه‌های آبی روشن جلا، اصلاح‌شده و به یک پودر ریز تبدیل می‌شوند. سپس می‌توان پودر را با روغن یا وسیله دیگری مخلوط کرد تا به‌عنوان رنگ مورداستفاده قرار بگیرد. جهت از بین بردن کلسیت و دولومیت که رنگ آبی را به حالت رقیق درمی‌آورد می‌توان رنگ‌دانه‌هایی با درجه بالاتر تولید کرد. سپس مواد برای پردازش دانه‌های پیریت و دیگر مواد معدنی خارجی فرآوری می‌شوند. این رنگ‌دانه “ultramarine blue” نام‌گذاری شد، نامی که برای صدها سال مورداستفاده قرار می‌گرفت.
در دوره رنسانس و تا دهه 1800، نقاشی‌هایی که بارنگ آبی درجه‌یک طراحی می‌شدند به دلیل هزینه زیاد یک نقاشی لوکس محسوب می‌شدند. لاجورد کیفیت بالا از افغانستان استخراج می‌شد و برای تولید رنگ آبی درجه‌یک، آن را به اروپا می‌فرستادند. این رنگ‌دانه گران‌قیمت معمولاً فقط توسط هنرمندان متبحر و کسانی که مشتریانی ثروتمند داشتند مورداستفاده قرار می‌گرفت. رنگ آبی اولترا مارین تولیدشده از لاجورد از معدود رنگ‌دانه‌های طبیعی بارنگ آبی دائمی، زنده، تیرگی خوب و پایداری بالا است و همیشه بسیار گران بوده است.
از اواسط دهه 1800، هنرمندان و شیمی‌دانان شروع به تولید رنگ‌دانه‌های آبی مصنوعی کردند تا از آن به‌عنوان جایگزین‌های آبی اولترامارین استفاده کنند. برخی از این رنگ‌دانه‌ها نام “اولترامارین” نیز دارند. امروزه یک هنرمند وقتی می‌خواهد از یک رنگ‌دانه اولترا مارین استفاده کند باید اطمینان یابد که این رنگ‌دانه مصنوعی نیست و در حقیقت ساخته‌شده از لاجورد است. رنگ‌دانه‌های اولترا مارین مصنوعی نسبت به رنگ‌دانه‌های سنتی مزایایی دارند. رنگ آبی آن‌ها معمولاً عمیق‌تر و یکنواخت‌تر از اولترا مارین سنتی است و هزینه آن‌ها نیز بسیار کمتر از آن است.
تأثیر سنگ لاجورد در چاکرا
سنگ لاجورد نماد خرد، شهود و حقیقت است. سنگ لاجورد با خواص باز کردن چاکرای چشم سوم، مرکز شهود و خرد درونی شناخته می‌شود. سنگ لاجورد باعث توانایی شما در چرخش به درون و کشف حقیقت خود می‌شود و به‌این‌ترتیب از هرکسی که آماده گام نهادن برای رسیدن به خود اصیل است پشتیبانی می‌کند. معنی کریستال لاجورد برگرفته از خصوصیات بلورهای نیلی است که از نزدیک با آگاهی و شهود ذهنی فرد ارتباط دارد. این سنگ گاهی به‌عنوان حافظ خرد شناخته می‌شود و توانایی انسان را برای اتصال به خود معتبر باز می‌کند.
سنگ لاجورد: خواص و کاربردهای سنگ لاجورد که از آن خبر ندارید
سنگ لاجورد مناسب چه کسانی است؟
این سنگ در زندگی شخصی بسیار تأثیر دارد. کریستال لاجورد بسیار مناسب برای کسی است که اغلب دیگران برای او تصمیم‌گیری می‌کنند. لاجورد به او کمک می‌کند قدرت خود را بازیابد و افسار زندگی خود را به دست بگیرد. سنگ لاجورد با ترکیبات طلایی پیریت به انرژی خورشید متصل می‌شود و به تعادل چاکرای شبکه خورشیدی و چاکرای چشم سوم کمک می‌کند. وقتی این دو مرکز باهم هماهنگ می‌شوند خواسته‌های شخصی فرد را بااراده الهی ادغام می‌کند. این ادغام سبب می‌شود تا فرد در زندگی روزمره توانایی یابد تا با اطمینان و اصالت نور خود را به جهان بتاباند.
این سنگ به‌خصوص برای کسانی که قصد تغییر بزرگ در زندگی خود رادارند مانند تغییر شغل یا جابجایی بسیار قدرتمند است. درصورتی‌که فرد قدرت تصمیم‌گیری نداشته باشد و نداند بهترین حرکت برای او چیست یا اینکه بر اساس نظرات دیگران جهت خود را مشخص کند سنگ لاجورد به او یادآوری می‌کند که برای خود زندگی کند و رهبر زندگی خود باشد.
انرژی لاجورد به شما کمک می‌کند که وقتی به‌صورت عمیق باخرد خود ارتباط برقرار کردید خود واقعی‌تان را کشف کنید. لاجورد با تقویت شهود و گسترش آگاهی ذهنی نشان می‌دهد که چگونه به دانش و قدرت درونی خود دسترسی پیدا کنید. هر زمان به راهنمایی یا اطلاعاتی به‌خصوص نیاز داشته باشید لاجورد با خواصی که دارد به شما کمک می‌کند تا به درون خود برگردید و به خود اعتماد کنید. آن‌وقت ممکن است با رسیدن به توصیه‌های حکیمانه از جانب خود، شگفت‌زده شوید.
سنگ لاجورد پادزهر نیش مارهای سمی
در متون کهن از لاجورد به‌عنوان پادزهر برای نیش مارهای سمی یاد می‌شود. در کتاب‌های قدیمی یکی از خواص سنگ لاجورد، نجات جان مارگزیدگان بوده است. با توجه به اینکه در حال حاضر منبع علمی قابل استنادی به این موضوع وجود ندارد، نمی‌توان سنگ لاجورد را به‌عنوان پادزهر مورداستفاده قرارداد. متأسفانه برخی افراد سودجو باهدف افزایش میزان فروش خود اقدام با نشر اطلاعات غلط درباره خواص سنگ‌ها می‌کنند. طب سنگ به شما توصیه می‌کند که برای آشنایی بیشتر با انواع سنگ‌های قیمتی و نیمه قیمتی تنها به منابع معتبر مراجعه کنید.